|

Lợi nhuận trước thuế (Ebit) là gì? Ý nghĩa và cách tính chính xác

ByFriday

Trong báo cáo tài chính, EBIT, hay còn gọi là lợi nhuận trước thuế và lãi vay là một chỉ số quen thuộc nhưng không phải ai cũng hiểu rõ vai trò thực sự của nó trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh. EBIT không chỉ phản ánh khả năng tạo lợi nhuận từ hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp, mà còn giúp nhà đầu tư, nhà quản lý nhìn nhận chính xác hơn về sức khỏe tài chính mà không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tài chính hay thuế. Vậy EBIT là gì? Ý nghĩa của nó ra sao và cách tính như thế nào để đảm bảo độ chính xác? Hãy cùng Friday tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.

1. Lợi nhuận trước thuế (Ebit) là gì?

Lợi nhuận trước thuế, hay còn gọi là EBIT (Earnings Before Interest and Taxes), là một chỉ số tài chính quan trọng, thể hiện số tiền lợi nhuận mà doanh nghiệp đạt được từ hoạt động kinh doanh trước khi trừ đi chi phí lãi vay và thuế thu nhập doanh nghiệp. Chỉ số này thường được trình bày trong Báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Xem thêm: Lợi nhuận sau thuế là gì? Công thức tính và phương pháp tối ưu

2. Ý nghĩa của lợi nhuận trước thuế

2.1. Đối với các nhà quản trị doanh nghiệp

Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh

EBT và EBIT cho thấy mức lợi nhuận doanh nghiệp đạt được sau khi trừ các chi phí sản xuất, vận hành, nhưng chưa tính đến thuế TNDN (đối với EBT) hoặc cả lãi vay và thuế (đối với EBIT). Các chỉ số này cung cấp cái nhìn toàn diện về khả năng sinh lời từ hoạt động cốt lõi, giúp nhà quản trị đánh giá hiệu quả kinh doanh mà không bị ảnh hưởng bởi chính sách tài chính hay thuế.

Phân tích xu hướng và lập kế hoạch

Bằng cách theo dõi EBT/EBIT qua các kỳ, nhà quản trị có thể nhận diện xu hướng biến động, đánh giá mức độ tăng trưởng hoặc suy giảm của doanh nghiệp. Dựa trên các số liệu này, họ có thể điều chỉnh chiến lược kinh doanh, lập kế hoạch tài chính phù hợp cho các kỳ tiếp theo, hoặc tối ưu hóa chi phí để đạt mục tiêu lợi nhuận.

So sánh hiệu quả giữa các doanh nghiệp

EBIT đặc biệt hữu ích khi so sánh hiệu quả kinh doanh giữa các doanh nghiệp cùng ngành, cùng quy mô nhưng ở các khu vực có chính sách thuế hoặc lãi vay khác nhau. Ví dụ, EBIT giúp so sánh hiệu quả hoạt động của các chi nhánh ở các quốc gia có thuế suất TNDN khác nhau, từ đó xác định lợi thế cạnh tranh hoặc điểm yếu cần cải thiện.

Kết hợp với các chỉ số khác

Để có cái nhìn toàn diện, nhà quản trị có thể phân tích EBT/EBIT cùng các chỉ số như tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu (LNTT/Doanh thu), tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, hoặc tỷ suất lợi nhuận trên tài sản. Việc so sánh các chỉ số này với trung bình ngành hoặc đối thủ cạnh tranh giúp xác định vị thế của doanh nghiệp trên thị trường.

Xem thêm: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là gì? Cách tính, Hạch toán và Sử dụng

2.2. Đối với các nhà đầu tư

Đánh giá tiềm năng đầu tư

EBT và EBIT là công cụ quan trọng để nhà đầu tư đánh giá khả năng sinh lời và tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp có EBT/EBIT tăng trưởng ổn định thường hấp dẫn hơn, đặc biệt với các nhà đầu tư ngắn hạn (ví dụ, mua cổ phiếu để hưởng lợi từ giá tăng) hoặc dài hạn (kỳ vọng cổ tức).

So sánh giữa các doanh nghiệp

Nhà đầu tư có thể sử dụng EBIT để so sánh hiệu quả kinh doanh giữa các doanh nghiệp cùng ngành hoặc khác ngành, đặc biệt khi các doanh nghiệp có quy mô hoặc chính sách tài chính khác nhau. Vì EBIT loại bỏ ảnh hưởng của lãi vay và thuế, nó cung cấp cái nhìn khách quan về hiệu quả hoạt động cốt lõi.

Kết hợp yếu tố định tính

Ngoài các chỉ số định lượng như EBT/EBIT, nhà đầu tư cần xem xét các yếu tố định tính như chiến lược phát triển, kế hoạch mở rộng thị trường, hoặc tình hình kinh tế vĩ mô (ví dụ: lạm phát). Ví dụ, một doanh nghiệp có EBT giảm do đầu tư mở rộng sản xuất có thể vẫn là cơ hội đầu tư tốt nếu chiến lược này nằm trong kế hoạch dài hạn và có triển vọng sinh lời.

Nguồn thông tin hỗ trợ

Nhà đầu tư có thể tham khảo Báo cáo tài chính, Báo cáo thường niên, hoặc thông tin từ các cuộc họp Đại hội Cổ đông để hiểu rõ hơn về định hướng và tiềm năng của doanh nghiệp, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

2.3. Đối với các bên liên quan khác

Chủ nợ (ngân hàng, tổ chức tín dụng, nhà cung cấp)

EBT và EBIT là cơ sở để đánh giá khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp có EBT/EBIT cao thường cho thấy khả năng tài chính tốt, giúp chủ nợ tự tin hơn khi cấp hạn mức tín dụng hoặc gia hạn nợ. Ngược lại, nếu EBT/EBIT thấp hoặc âm, chủ nợ có thể áp dụng biện pháp thu hồi nợ hoặc trích lập dự phòng rủi ro.

Chủ đầu tư dự án

Khi đánh giá nhà thầu, chủ đầu tư thường xem xét EBT/EBIT để xác định năng lực tài chính. Một doanh nghiệp có chỉ số cao thường đảm bảo khả năng hoàn thành dự án đúng tiến độ và chất lượng, từ đó tăng cơ hội trúng thầu.

Cơ quan quản lý nhà nước

EBT là căn cứ trực tiếp để cơ quan thuế tính toán số thuế TNDN phải nộp. Ngoài ra, các chỉ số này còn hỗ trợ cơ quan nhà nước đưa ra các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, chẳng hạn như miễn giảm thuế trong các giai đoạn khó khăn (ví dụ: chính sách giảm 30% thuế TNDN năm 2021 do ảnh hưởng của Covid-19).

Các bên liên quan khác

Các đối tác, khách hàng, hoặc nhà cung cấp có thể sử dụng EBT/EBIT để đánh giá độ tin cậy tài chính của doanh nghiệp, từ đó quyết định hợp tác hoặc điều chỉnh điều khoản hợp đồng.

Xem thêm: Tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại là gì? Giải thích chi tiết

3. Cách tính lợi nhuận trước thuế chính xác

EBIT phản ánh lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước khi trừ chi phí lãi vay và thuế TNDN, giúp đánh giá hiệu quả hoạt động cốt lõi mà không chịu ảnh hưởng từ cấu trúc tài chính hay chính sách thuế. EBIT có thể được tính bằng các công thức sau:

Công thức 1: Dựa trên doanh thu và chi phí hoạt động

EBIT = Tổng doanh thu – Chi phí hoạt động

  • Chi phí hoạt động: Bao gồm tất cả chi phí liên quan đến sản xuất và kinh doanh, nhưng không bao gồm chi phí lãi vay và thuế TNDN

Công thức 2: Dựa trên lợi nhuận trước thuế

EBIT = EBT + Chi phí lãi vay

  • Chi phí lãi vay: Là khoản chi phí phát sinh từ các khoản vay của doanh nghiệp.

Công thức 3: Dựa trên lợi nhuận sau thuế

EBIT = Lợi nhuận sau thuế + Thuế TNDN + Chi phí lãi vay

  • Lợi nhuận sau thuế: Là lợi nhuận còn lại sau khi trừ thuế TNDN từ EBT.
  • Thuế TNDN: Là khoản thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp, thường tính bằng EBT nhân với thuế suất (ví dụ: 20% tại Việt Nam).

Ví dụ minh họa tính EBIT:

Trong năm 2023, Công ty Y ghi nhận:

  • Tổng doanh thu: 120 tỷ đồng.
  • Chi phí hoạt động (không bao gồm lãi vay): 60 tỷ đồng.
  • Chi phí lãi vay: 3 tỷ đồng.
  • EBT: 57 tỷ đồng.
  • Thuế TNDN (20%): 11,4 tỷ đồng.
  • Lợi nhuận sau thuế: 57 tỷ – 11,4 tỷ = 45,6 tỷ đồng.

Áp dụng các công thức:

  • Dựa trên doanh thu và chi phí hoạt động:

EBIT = 120 tỷ – 60 tỷ = 60 tỷ đồng

  • Dựa trên EBT:

EBIT = 57 tỷ + 3 tỷ = 60 tỷ đồng

  • Dựa trên lợi nhuận sau thuế:

EBIT = 45,6 tỷ + 11,4 tỷ + 3 tỷ = 60 tỷ đồng

Kết quả: EBIT của Công ty Y năm 2023 là 60 tỷ đồng, thống nhất qua cả ba công thức.

4. Mối quan hệ của lợi nhuận trước thuế và dòng tiền từ hoạt động kinh doanh

EBT và dòng tiền từ hoạt động kinh doanh có mối quan hệ tích cực, hỗ trợ lẫn nhau, nhưng không hoàn toàn giống nhau do cách ghi nhận kế toán khác biệt:

EBT là nền tảng tạo ra dòng tiền kinh doanh:

  • Lợi nhuận trước thuế là nguồn chính để tạo ra dòng tiền từ hoạt động kinh doanh. Một doanh nghiệp có EBT cao thường có khả năng thu về nhiều tiền mặt từ việc bán hàng và cung cấp dịch vụ, qua đó đảm bảo dòng tiền dương để chi trả các chi phí vận hành, đầu tư, hoặc trả nợ.

Dòng tiền kinh doanh thể hiện tính thực tế của EBT:

  • Trong khi EBT được ghi nhận dựa trên nguyên tắc kế toán (bao gồm cả các khoản chưa thu hoặc chưa chi thực tế), dòng tiền kinh doanh phản ánh lượng tiền thực sự vào và ra. Ví dụ, doanh nghiệp có EBT cao nhưng nếu khách hàng chậm thanh toán, dòng tiền kinh doanh có thể âm, gây khó khăn trong ngắn hạn.

Tác động qua lại:

  • Tăng trưởng EBT ổn định là tiền đề để duy trì dòng tiền kinh doanh dương, giúp doanh nghiệp vận hành trơn tru và đầu tư mở rộng.
  • Ngược lại, dòng tiền kinh doanh dương giúp doanh nghiệp có đủ nguồn lực để cải thiện hoạt động, từ đó tăng EBT trong tương lai.

Mặc dù có mối quan hệ chặt chẽ, EBT và dòng tiền kinh doanh khác nhau ở một số điểm:

  • Cách ghi nhận: EBT dựa trên nguyên tắc kế toán dồn tích (ghi nhận doanh thu và chi phí khi phát sinh, không cần thực tế thu/chi tiền), trong khi dòng tiền kinh doanh chỉ tính các giao dịch thực tế có liên quan đến tiền mặt.
  • Các yếu tố ảnh hưởng: Dòng tiền kinh doanh chịu tác động từ các khoản như thời gian thu tiền từ khách hàng, thanh toán cho nhà cung cấp, hoặc chi phí lãi vay, trong khi EBT không bao gồm thuế TNDN nhưng vẫn tính các chi phí khác.
  • Ví dụ: Một doanh nghiệp ghi nhận EBT 500 triệu đồng nhờ doanh thu bán hàng, nhưng nếu khách hàng chưa thanh toán, dòng tiền kinh doanh có thể bằng 0 hoặc âm nếu doanh nghiệp phải chi trả trước cho nhà cung cấp.

5. Những ứng dụng nổi bật của Ebit

5.1. Tính biên lợi nhuận trước thuế – Ebit Margin

EBIT Margin (biên lợi nhuận trước lãi vay và thuế) là chỉ số đo lường hiệu quả quản lý chi phí hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm chi phí bán hàng, vận hành, quản lý, và các chi phí khác liên quan đến hoạt động kinh doanh.

Công thức:

EBIT Margin = EBIT / Doanh thu thuần

Ý nghĩa:

  • EBIT Margin cao (thường từ 15% trở lên) cho thấy doanh nghiệp kiểm soát chi phí hiệu quả, tạo ra nhiều lợi nhuận từ mỗi đồng doanh thu.
  • Chỉ số này giúp so sánh hiệu quả hoạt động giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành, đặc biệt khi các công ty có quy mô khác nhau.
  • EBIT Margin thấp có thể là dấu hiệu cần cải thiện quản lý chi phí hoặc tăng doanh thu.

Ví dụ: Nếu doanh nghiệp có EBIT là 500 triệu đồng và doanh thu thuần là 2 tỷ đồng, thì:

EBIT Margin = 500 triệu / 2 tỷ = 25%

⇒ Điều này cho thấy doanh nghiệp đạt hiệu quả quản lý chi phí tốt.

5.2. Tính khả năng thanh toán lãi vay

EBIT được sử dụng để đánh giá khả năng doanh nghiệp chi trả các khoản lãi vay từ lợi nhuận hoạt động, thông qua chỉ số khả năng trả lãi.

Công thức:

Khả năng trả lãi = EBIT / Chi phí lãi vay

  • Ý nghĩa:
  • Giá trị chỉ số càng cao, doanh nghiệp càng có khả năng thanh toán lãi vay tốt, thể hiện sức khỏe tài chính ổn định.
  • Chỉ số thấp (dưới 1) cảnh báo doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc trả lãi vay, dẫn đến rủi ro tài chính.
  • Chỉ số này đặc biệt quan trọng đối với các nhà cho vay (ngân hàng, tổ chức tín dụng) khi đánh giá mức độ rủi ro của doanh nghiệp.

Ví dụ: Nếu EBIT của doanh nghiệp là 1 tỷ đồng và chi phí lãi vay là 200 triệu đồng, thì:

  • Khả năng trả lãi = 1 tỷ / 200 triệu = 5

⇒ Điều này cho thấy doanh nghiệp có khả năng trả lãi vay tốt, vì EBIT gấp 5 lần chi phí lãi vay.

5.3. Định giá doanh nghiệp hoặc cổ phiếu doanh nghiệp

EBIT được sử dụng trong việc định giá doanh nghiệp thông qua chỉ số EV/EBIT, giúp nhà đầu tư đánh giá giá trị của doanh nghiệp so với lợi nhuận hoạt động.

Công thức:

EV/EBIT

Trong đó:

  • EV (Enterprise Value – Giá trị doanh nghiệp) = Tổng giá trị vốn chủ sở hữu + Nợ ngắn hạn và dài hạn + Lợi ích cổ đông thiểu số + Giá trị thị trường của cổ phiếu ưu đãi – Tiền mặt và các khoản tương đương tiền.

Ý nghĩa:

  • Tỷ lệ EV/EBIT thấp cho thấy doanh nghiệp đang được định giá hấp dẫn, có thể là cơ hội đầu tư tốt.
  • Tỷ lệ cao có thể chỉ ra rằng doanh nghiệp đang được định giá cao hơn so với khả năng sinh lời.
  • Chỉ số này được sử dụng phổ biến để so sánh giá trị giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành, đặc biệt khi cấu trúc tài chính (nợ, vốn) khác nhau.

Ví dụ: Nếu EV của một doanh nghiệp là 10 tỷ đồng và EBIT là 2 tỷ đồng, thì:

EV/EBIT = 10 tỷ / 2 tỷ = 5

⇒ Tỷ lệ này thấp, cho thấy doanh nghiệp có thể đang được định giá hợp lý.

5.4. Tính toán trong ô hình năm yếu tố của Dupont

Mô hình năm yếu tố của DuPont được sử dụng để phân tích các thành phần ảnh hưởng đến kết quả sản xuất và hoạt động của doanh nghiệp. Năm yếu tố đó bao gồm: 

Hệ số thuế (Tax Burden)

  • Công thức:
    • Hệ số thuế = Lợi nhuận sau thuế / Lợi nhuận trước thuế
  • Ý nghĩa:
    • Chỉ số này cho thấy tác động của thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) lên lợi nhuận. Giá trị cao (gần 1) cho thấy doanh nghiệp chịu ít gánh nặng thuế, có thể do thuế suất thấp hoặc lợi nhuận trước thuế nhỏ.

Hệ số lãi vay (Interest Burden)

  • Công thức:
    • Hệ số lãi vay = Lợi nhuận trước thuế / EBIT
  • Ý nghĩa:
    • Chỉ số này đo lường mức độ ảnh hưởng của chi phí lãi vay đến lợi nhuận trước thuế. Giá trị gần 1 cho thấy doanh nghiệp ít phụ thuộc vào nợ vay, trong khi giá trị thấp hơn cho thấy chi phí lãi vay chiếm tỷ trọng lớn.

Biên EBIT (EBIT Margin)

  • Công thức:
    • Biên EBIT = EBIT / Doanh thu thuần
  • Ý nghĩa:
    • Chỉ số này thể hiện khả năng sinh lời từ hoạt động kinh doanh cốt lõi so với doanh thu. Giá trị cao (ví dụ: trên 15%) cho thấy doanh nghiệp quản lý chi phí hiệu quả, tạo ra nhiều lợi nhuận từ doanh thu.

Vòng quay tổng tài sản (Asset Turnover)

  • Công thức:
    • Vòng quay tổng tài sản = Doanh thu thuần / Tổng tài sản trung bình
  • Ý nghĩa:
    • Chỉ số này đánh giá mức độ hiệu quả của doanh nghiệp trong việc sử dụng tài sản để tạo ra doanh thu. Giá trị cao cho thấy tài sản được khai thác tốt, trong khi giá trị thấp có thể chỉ ra tài sản chưa được sử dụng hiệu quả.

Xem thêm: Vòng quay tổng tài sản là gì? Định nghĩa và công thức tính

Đòn bẩy tài chính (Financial Leverage)

  • Công thức:
    • Đòn bẩy tài chính = Tổng tài sản trung bình / Vốn chủ sở hữu trung bình
  • Ý nghĩa:
    • Chỉ số này đo lường mức độ sử dụng nợ để tài trợ tài sản. Giá trị cao cho thấy doanh nghiệp sử dụng nhiều nợ, có thể tăng ROE nhưng cũng đi kèm rủi ro tài chính lớn hơn.

Kết luận

EBIT là một chỉ số quan trọng giúp đánh giá năng lực sinh lời từ hoạt động kinh doanh chính của doanh nghiệp, loại bỏ các yếu tố chi phí tài chính và thuế. Việc hiểu và vận dụng đúng cách tính EBIT không chỉ hỗ trợ quá trình phân tích tài chính mà còn mang lại góc nhìn chính xác hơn cho các quyết định đầu tư hoặc quản trị doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần theo dõi sát sao chỉ số này để duy trì hiệu quả kinh doanh bền vững và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Similar Posts